دکتر مریم شهبازی، عضو هیأت علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و از نویسندگان اصلی پروپوزال ثبت جهانی باغستان سنتی قزوین، به دعوت سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، در مراسم رسمی اعطای گواهی نظام‌های میراثی کشاورزی مهم جهانی (GIAHS) شرکت کرد.

 این مراسم در تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۲۵ (۹ آبان ۱۴۰۴) در مقر فائو در رم برگزار شد.

در سال‌های اخیر، توجه جهانی به نظام‌های سنتی کشاورزی به‌عنوان میراثی زنده از تعامل انسان و طبیعت افزایش چشمگیری یافته است. سازمان فائو طی دو دهه گذشته در قالب برنامه‌ای با عنوان نظام‌های میراثی کشاورزی مهم جهانی (جیاس)، به شناسایی و ثبت این نظام‌ها پرداخته است؛ نظام‌هایی که در آن‌ها تولید غذا، حفظ تنوع زیستی، مدیریت منابع محدود آب و خاک و پایداری معیشت جوامع محلی بر پایه دانش بومی و فرهنگ محلی شکل گرفته و در چرخه‌ای متعادل با یکدیگر پیش می‌روند.

ایران نیز با برخورداری از پیشینه‌ای غنی در کشاورزی و مدیریت منابع طبیعی، تاکنون شش نظام کشاورزی خود را در فهرست جهانی جیاس به ثبت رسانده و از نظر تعداد سایت‌های ثبت‌شده، در رتبه چهارم جهانی قرار دارد. تازه‌ترین نظام میراثی ثبت‌شده از ایران، باغستان سنتی قزوین است که با بیش از هزار سال قدمت، بر پایه دانش بومی آبیاری سیلابی شکل گرفته و نقشی حیاتی در تغذیه آبخوان‌ها، کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش خاک و مقابله با ریزگردها ایفا می‌کند.

فرآیند تدوین و ثبت پروپوزال جهانی باغستان سنتی قزوین بر اساس دستورالعمل‌های فائو و با طی مراحل داوری بین‌المللی و بازدید نماینده ویژه این سازمان انجام شد. این پروژه با تلاش داوطلبانه انجمن مردم نهاد توسعه حیات شهر و با همکاری سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین و دبیرخانه ملی جیاس مستقر در مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی طی پنج سال پیگیری مداوم به سرانجام رسید. در نهایت، در اسفندماه ۱۴۰۲ (۲۰۲۳)، باغستان سنتی قزوین به‌عنوان نمونه‌ای درخشان از »کشاورزی سازگار با اقلیم خشک« در فهرست جهانی جیاس ثبت شد.

مراسم اعطای گواهی جیاس در رم با حضور نمایندگان کشورها، ذی‌نفعان محلی و نمایندگان جوامع بومی برگزار شد. این رویداد فرصتی برای تبادل تجربه، معرفی دستاوردها، شبکه‌سازی میان سایت‌های جهانی و ارتقای همکاری‌های بین‌المللی در زمینه حفاظت از میراث کشاورزی و افزایش تاب‌آوری در برابر بحران‌های محیط‌زیستی بود. در این مراسم، ۲۸ سایت جدید از ۱۴ کشور جهان به فهرست نظام‌های میراثی کشاورزی مهم جهانی افزوده شد.